Οι υγιείς σχέσεις βασίζονται στην επικοινωνία, τα προσωπικά όρια, τον αμοιβαίο σεβασμό και την αλληλοϋποστήριξη. Όταν μία σχέση γεννά φόβο, ντροπή ή πόνο, τότε πιθανώς πρόκειται για έμφυλη βία.
Εδώ θα βρείτε έναν σύντομο οδηγό για να διακρίνετε τα σημάδια και να δράσετε αποτελεσματικά.
Πώς αναγνωρίζω την έμφυλη βία;
Η έμφυλη βία δεν είναι πάντα άμεσα ορατή. Εδώ θα βρείτε ένα πρακτικό «ραντάρ» για να την αναγνωρίζετε εγκαίρως.
Τι είναι η έμφυλη βία;
H έμφυλη βία είναι κάθε μορφής βία που ασκείται σε ένα άτομο λόγω του φύλου του ή κοινωνική πίεση που επηρεάζει άτομα ενός συγκεκριμένου φύλου δυσανάλογα.
Περιλαμβάνει οποιαδήποτε επιβλαβή πράξη, αλλά και απειλές τέτοιων πράξεων και μπορεί να ασκηθεί τόσο σε ιδιωτικό όσο και σε δημόσιο χώρο.
Οι κύριοι τύποι έμφυλης βίας είναι τέσσερις: Σεξουαλική, Σωματική, Ψυχολογική, Οικονομική βία.
Ποια άτομα θίγει;
Η έμφυλη βία εμφανίζεται σε πολλές μορφές και συχνά περνά απαρατήρητη από θύματα και μάρτυρες.
- Πλήττει κυρίως γυναίκες ανεξάρτητα από την ηλικία, το μορφωτικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο καθώς και την εθνικότητα.
- Σπανιότερα εμφανίζεται το φαινόμενο σε άντρες ή/και αγόρια.
- Θύματα έμφυλης βίας μπορεί να είναι και όλα τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα ανεξάρτητα από το βιολογικό τους φύλο.
Πώς την αναγνωρίζω;
Η έμφυλη βία μπορεί να συμβεί παντού, οποτεδήποτε και από οποιονδήποτε, συχνά χωρίς να γίνεται άμεσα αντιληπτή.
Ως απλό κανόνα κρατείστε: Αν κάποια συμπεριφορά σας κάνει να νιώθετε άβολα, αμήχανα ή σας δυσκολεύει, υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να πρόκειται για έμφυλη βία.
Έμφυλη βία στην καθημερινότητα
Παραδείγματα καθημερινής, συχνά αδιόρατης, έμφυλης βίας:
- Σχόλια για εμφάνιση ή/και ντύσιμο
- Σχόλια για συμπεριφορά ή/και προσωπικότητα
- (Επίμονα) βλέμματα
- (Επανειλημμένες) προσπάθειες προσέγγισης
- Αθέμιτα αγγίγματα οπουδήποτε στο σώμα
- Υποτίμηση ρόλου ή/και ικανοτήτων λόγω φύλου
Η έμφυλη βία σε αριθμούς
Η έμφυλη βία συχνά μένει αόρατη διότι σπάνια καταγγέλλεται. Σύμφωνα με την έρευνα FRA (2014, 42 000 γυναίκες, 18-74 ετών) έχουν υποστεί:
Τελος, 50 γυναίκες την εβδομάδα χάνουν τη ζωή τους στην Ε.Ε. λόγω ενδοοικογενειακής βίας.
Ο φαύλος κύκλος εξουσίας και ελέγχου
Η κακοποίηση σπάνια είναι μεμονωμένο περιστατικό∙ χτίζεται σε κύκλους κλιμακούμενου ελέγχου που εναλλάσσουν φόβο, ενοχές, «συμφιλίωση» και υποταγή. Περιλαμβάνει:
Συναισθηματική κακοποίηση
- Επίμονη κριτική, ειρωνεία, εξευτελιστικά σχόλια.
- Σας κάνει να νομίζετε πως είστε τρελές («gaslighting»).
- Ενοχοποίηση («εσύ με προκαλείς», «είσαι υπερβολική»).
Ανδρικό προνόμιο
- Ορίζει μονομερώς τους κανόνες του σπιτιού, την καθημερινότητα και τις οικονομικές αποφάσεις.
- Απαιτεί «υποταγή» ως φυσιολογική τάξη πραγμάτων.
- Παρουσιάζει την άποψή σας ως λιγότερο σημαντική.
Οικονομική πίεση
- Απαγορεύει ή υπονομεύει την εργασία σας.
- Ελέγχει τον κοινό λογαριασμό, δίνοντας «χαρτζιλίκι» αντί για πρόσβαση σε χρήματα.
- Κρύβει οικονομικές πληροφορίες.
- Δημιουργεί χρέη στο όνομά σας.
Απομόνωση
- Παρακολουθεί τηλεφωνήματα, social media και κοινωνικές επαφές.
- Απαγορεύει επαφές με φίλους ή/και συγγενείς.
- Περιορίζει έξοδους ή εξωτερικές δραστηριότητες.
- Χρησιμοποιεί τη ζήλια για να δικαιολογήσει την απομόνωσή σας.
Εργαλειοποίηση παιδιών
- Σας κάνει να αισθάνεστε ένοχες για τα παιδιά και τον ρόλο σας απέναντί τους.
- Μεταφέρει απειλές ή υβριστικά μηνύματα μέσω των παιδιών.
- Απειλεί να σας πάρει τα παιδιά.
- Χρησιμοποιεί τις επισκέψεις για να σας παρενοχλήσει.
Εκφοβισμό
- Απειλητικές χειρονομίες, θορυβώδη ξεσπάσματα, καταστροφή αντικειμένων ή κακοποίηση κατοικίδιου.
- Επίδειξη σωματικής δύναμης.
- Εκφοβισμός με κάθε μορφής αντικείμενα (π.χ. εργαλεία).
- Επιθετικά βλέμματα που σκοπό έχουν να σας τρομοκρατήσουν.
Ταπείνωση & Επίρριψη ευθυνών
- Μειώνει τη σοβαρότητα της βίας («ήταν ένα αστείο», «υπερβάλεις»).
- Υποστηρίζει ότι εσείς φταίτε ή προκαλείτε.
- Αντιστροφή ρόλων θύματος-θύτη.
Εξαναγκασμό & Απειλές
- Απειλές για άσκηση σωματικής/ψυχολογικής βλάβης, αυτοκτονία, καταγγελίες στην Αστυνομία ή Κοινωνική Υπηρεσία.
- Εκβιασμός με προσωπικά δεδομένα.
- Απειλές ότι θα διαδώσει φήμες ή θα κινηθεί νομικά.
Τι μπορώ να κάνω;
Ο “οδικός χάρτης” για να σπάσετε τον φαύλο κύκλο: Προετοιμασία – Μέτρα Προστασίας – Ασφάλεια.
Αν σκέφτεστε να φύγετε…
- Αναγνωρίστε πιθανούς κινδύνους και σκεφτείτε πώς θα τους διαχειριστείτε.
- Σκεφτείτε διαδρομές διαφυγής από κάθε χώρο του σπιτιού.
- Ορίστε ένα ασφαλές μέρος όπου θα καταφύγετε.
- Κρύψτε τσάντα & κλειδιά σε σημείο που βρίσκετε εύκολα.
- Κρατήστε το κινητό φορτισμένο και πάντα προσβάσιμο.
- Εμπιστευτείτε αντικείμενα οικονομικής ή/και συναισθηματικής αξίας σε πρόσωπο της επιλογής σας.
- Εξηγήστε στα παιδιά τι να κάνουν για τη δική τους και τη δική σας ασφάλεια.
Αν αποφασίσετε να φύγετε…
Αν έχετε κοινό λογαριασμό τα λεφτά είναι και δικά σας! Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μέρος ή και ολόκληρο το ποσό.
- Αποθηκεύστε μετρητά και δεύτερα κλειδιά σε ασφαλές σημείο ή σε άτομο εμπιστοσύνης.
- Φυλάξτε βασικά έγγραφα (ταυτότητα, διαβατήριο κ.λπ.) ώστε να τα πάρετε άμεσα.
- Ετοιμάστε “go-bag” με φάρμακα, κειμήλια και ό,τι άλλο θεωρείτε απαραίτητο.
- Καταχωρήστε κρίσιμους αριθμούς: Γραμμή SOS 15900, Άμεση Δράση 100, ΕΚΑΒ 166 και έμπιστους φίλους/γείτονες.
- Δημιουργήστε δίκτυο υποστήριξης από φίλους/συγγενείς που μπορούν να βοηθήσουν.
- Ορίστε ρόλους: ποιος θα σας συνοδεύσει ή θα καλέσει βοήθεια.
- Εξηγήστε στα παιδιά τι να κάνουν για τη δική τους ασφάλεια και αξιολογήστε αν μπορούν να μείνουν με τον σύντροφο.
- Κανονίστε την μετακίνησή σας: με δικό σας όχημα, με βοήθεια προσώπου ή με Μέσα Μαζικής Μεταφοράς (μελετήστε προσεκτικά τα δρομολόγια).
- Προσομοιώστε το σχέδιο διαφυγής για γρήγορη, ασφαλή έξοδο.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ: Αν μπορείτε, αλλάξτε συσκευή κινητού τηλεφώνου ή έστω απενεργοποιήσετε το GPS καθώς και τις υπηρεσίες γεωεντοπισμού (geolocation services).
Αν δεν συγκατοικείτε…
- Αλλάξτε όλες τις κλειδαριές το συντομότερο.
- Αναβαθμίστε πόρτες (πόρτα ασφαλείας ή σύρτες στα ευάλωτα σημεία).
- Ελέγξτε/εγκαταστήστε ανιχνευτές καπνού και βεβαιωθείτε ότι λειτουργούν.
- Φωτίστε καλά τον εξωτερικό χώρο γύρω από το σπίτι.
- Εξηγήστε στα παιδιά να μην ανοίγουν την πόρτα σε κανέναν υπό πίεση.
- Ενημερώστε γείτονες να σας ειδοποιούν αν δουν ύποπτη παρουσία.
- Κρατήστε ημερολόγιο περιστατικών: τι συνέβη, πότε, πώς σας έκανε να νιώσετε.
- Αποφύγετε να εμφανίζεται η διεύθυνσή σας σε έγγραφα που φτάνουν στον δράστη.
- Αναζητήστε έγκαιρα νομική υποστήριξη.
Μέτρα αυτοπροστασίας
- Μιλήστε σε άτομα εμπιστοσύνης (φίλους, συγγενείς, γείτονες) ώστε να γνωρίζουν την κατάσταση και να βοηθήσουν αν χρειαστεί.
- Αλλάξτε τακτικά ρουτίνες (διαδρομές, ώρες μετακίνησης, σημεία αγορών) για να δυσκολέψετε την παρακολούθηση.
- Λάβετε μέτρα στον χώρο εργασίας: προσαρμόστε ώρες προσέλευσης/αποχώρησης, ζητήστε συνοδεία προς/από το αυτοκίνητο, εξετάστε επιλογές τηλεργασίας ή στάθμευσης σε ασφαλές σημείο.
Που μπορώ να απευθυνθώ για βοήθεια;
Κέντρο Κοινότητας Δήμου Κηφισιάς, Νέας Ερυθραίας και Εκάλης
Το Κέντρο Κοινότητας λειτουργεί με κοινωνικούς λειτουργούς και ψυχολόγους, παρέχοντας δωρεάν ενημέρωση και παραπομπή σε κατάλληλες υπηρεσίες.
Μπορείτε να απευθυνθείτε επώνυμα ή ανώνυμα με απόλυτη εχεμύθεια και σεβασμό στην ασφάλειά σας.
Εξυπηρετεί τηλεφωνικά Δευτέρα-Παρασκευή 08:00-14:30 στα τηλέφωνα 2106202109 και 2108014249.
Εξυπηρετεί κατόπιν ραντεβού, Δευτέρα-Παρασκευή 08:00-14:30.
Μπορείτε να επικοινωνήσετε και ηλεκτρονικά στο womenhelp@kifissia.gr.
Τηλεφωνική Γραμμή SOS 15900
Η γραμμή SOS 15900 απευθύνεται σε γυναίκες θύματα έμφυλης ή ενδοοικογενειακής βίας και λειτουργεί 24 / 7 πανελλαδικά.
Εξειδικευμένοι ψυχολόγοι και κοινωνιολόγοι παρέχουν άμεσα συμβουλές, πληροφορίες και παραπομπή σε ξενώνες. Οι διευθύνσεις των ξενώνων είναι απόρρητες και μπορείτε να φιλοξενηθείτε εκεί έως τρεις μήνες μαζί με τα παιδιά σας.
Επικοινωνία και μέσω e-mail: SOS15900@isotita.gr.
Συμβουλευτικά Κέντρα
Τα Συμβουλετικά Κέντρα του Δικτύου Δομών της Γενικής Γραμματείας Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων παρέχουν δωρεάν υπηρεσίες στις επιζώσες ενδοοικογενειακής / έμφυλης βίας:
- ψυχολογική, νομική & εργασιακή συμβουλευτική (διασύνδεση με ΔΥΠΑ)
- παραπομπή ή συνοδεία σε ξενώνες, νοσοκομεία, Αρχές
- νομική βοήθεια σε συνεργασία με Δικηγορικούς Συλλόγους
- ενημέρωση για θέματα ισότητας και δικαιωμάτων
Οι διευθύνσεις των ξενώνων είναι απόρρητες και μπορείτε να φιλοξενηθείτε εκεί έως τρεις μήνες μαζί με τα παιδιά σας.
Συμβουλευτικά Κέντρα στην Αττική υπάρχουν σε Αθήνα (Σύνταγμα, Ομόνοια, Αγ. Μελετίου), Πειραιά, Κερατσίνι-Δραπετσώνα, Φυλή, Χαλάνδρι, Ελευσίνα και Σαλαμίνα.
Λεπτομέρειες στο www.isotita.gr/emfyli-via
Κέντρο ΔΙΟΤΙΜΑ
Σε επιζώσες ενδοοικογενειακής βίας που κατοικούν ή είναι δημότισσες του Δήμου Αθηναίων παρέχονται δωρεάν οι παρακάτω υπηρεσίες:
- Νομική βοήθεια και εκπροσώπηση στις δικαστικές αρχές
- Βραχυχρόνια ψυχοκοινωνική στήριξη
Σε προσφύγισσες επιζώσες κάθε τύπου έμφυλης βίας που διαμένουν στην Αθήνα παρέχεται επιπλέον η συμμετοχή σε ομάδες ενδυνάμωσης.
Λεπτομέρειες στο diotima.org.gr
Αν διατρέχω άμεσο κίνδυνο;
Εδώ θα βρείτε άμεσους, ασφαλείς τρόπους να ζητήσετε βοήθεια ώστε να προστατεύσετε τη ζωή και τη σωματική σας ακεραιότητα.
Καλέστε την Άμεση Δράση 100
Αν κινδυνεύετε εσείς ή κάποιο μέλος της οικογένειάς σας, μην διστάσετε:
- να εγκαταλείψετε το σπίτι,
- να καλέσετε το 100,
- να καταφύγετε στο πλησιέστερο Αστυνομικό Τμήμα
- να ειδοποιήσετε την Αστυνομία μέσω της ασφαλούς εφαρμογής για κινητά PANIC BUTTON (χορηγείται από Αστυνομικά Τμήματα και Συμβουλευτικά Κέντρα)
Προτεραιότητα είναι πάντοτε η προστασία της σωματικής σας ακεραιότητας.
Αν δεν μπορώ να μιλήσω στο τηλέφωνο...
1) Αν δεν μπορείτε να καλέσετε, στείλτε δωρεάν γραπτό μήνυμα (SMS) στο 100 αναφέροντας:
- τη διεύθυνση,
- το ονοματεπώνυμό σας,
- το είδος της επείγουσας ανάγκης (π.χ. «κινδυνεύει η ζωή μου», «δέχομαι βία από τον σύζυγό μου»).
2) Αν δεν μπορείτε να επικοινωνήσετε με τις Αρχές, ζητήστε από κάποιο πρόσωπο εμπιστοσύνης σας (π.χ. συγγενή, φίλη/ο, γιατρό) να το κάνει για εσάς.
Διεθνές Σήμα για Βοήθεια
Αν ΔΕΝ έχετε πρόσβαση σε τηλέφωνο ή ΔΕΝ μπορείτε να μιλήσετε, κάντε το Σήμα για Βοήθεια έξω στο δρόμο, σε κάποιον/α περαστικό, σε βιντεοκλήση κ.ο.κ.
Βήμα 1: Σηκώστε το ένα χέρι ψηλά με ενωμένα τα δάχτυλα και τοποθετήστε τον αντίχειρα στην παλάμη.
Βήμα 2: Διπλώστε τα δάχτυλα προς τα κάτω παγιδεύοντας συμβολικά τον αντίχειρα με τα υπόλοιπα δάχτυλα.
Βήμα 3: Επαναλάβετε.
Ξέρετε πλέον τα κρίσιμα βήματα: κλήση ή SMS στο 100, ειδοποίηση οικείων, Σήμα με το χέρι.
Μόλις βρεθείτε ασφαλείς, απευθυνθείτε σε δομές ώστε να οργανώσετε τα επόμενα βήματα με ασφάλεια.
Το Κέντρο Κοινότητας Δήμου Κηφισιάς μπορει να σας βοηθησει άμεσα:
- Ζητήστε βοήθεια,
- Αποκτήστε πρόσβαση σε εξειδικευμένο προσωπικό,
- Αποκτήστε προσωπική συμβουλευτική και καθοδήγηση.
Να θυμάστε: η ευθύνη βαραίνει πάντα τον δράστη. Ποτέ εσάς!
Η ασφάλεια και η αξιοπρέπεια είναι αδιαπραγμάτευτες. Κάθε μικρό βήμα που κάνετε είναι μια πράξη θάρρους. Το εγχειρίδιο είναι εδώ για να σας θυμίζει ότι υπάρχουν εναλλακτικές.
Δεν είστε μόνες/οι∙ είμαστε πολλοί και πολλές δίπλα σας.
